Op 15 november vond in Groningen het symposium ‘Het gewicht van de ziel’ plaats naar aanleiding van de uitgave van Renée van Riessen: De ziel opnieuw (Oratio). Hieronder een samenvatting van mijn lezing, die op Filoblog werd gepubliceerd.

De ziel bestaat niet, net zomin als God ‘bestaat’. Je speelt dan het verkeerde taalspel. De ziel is – met woorden als ‘spiritualiteit’, ‘God’, ‘menselijke waardigheid’ ­– in de hedendaagse cultuur een herinneringsplaats, een lieu de mémoire geworden van een vergeten manier van spreken van de mens over zichzelf. Onze tijd lijdt aan zielsvergetelheid. Dat we toch telkens weer terug keren naar de ziel, hem niet kunnen missen in de taal, is een teken van zijn vitaliteit. Zonder ziel gaat de mens dood. Een mens is dan ook meer dan zijn brein. Er zit meer in onze aard, dan een beestje.

Gerard Visser beschrijft treffend dat zowel de metafysica, als de natuurwetenschap de regels van het taalspel van de ziel niet meer kennen. Voor de metafysica is de ziel een intellectuele en productieve substantie, waarvan de wetenschap vervolgens heeft aangetoond dat hij niet bestaat. Als ziel staat voor “het principieel ondoorgrondelijke van herkomst en bestemming van het leven