Categorie Archieven: Voorpagina

Ouderen moeten maar een stapje terug doen zolang de pandemie duurt, of kun je dat niet van ze vragen?

Uitgelicht

Posted by in Categorieën, corona, ethiek, ouderdom, ouderen, Voorpagina

≈ Geef een Reactie

Tags

, , , ,

Als ouderen de openbare ruimte mijden, hebben jongeren meer ruimte om hun leven te leiden en de economie op gang te houden tijdens de pandemie. Goed idee? Discriminatie, vindt ethicus Frits de Lange. Medisch ethica Heleen Dupuis vindt dat overtrokken. ‘Ouderen moeten gewoon een stapje terugdoen.’

Een dubbelinterview op afstand Marc van Dijk, Trouw (Katern Tijdgeest), 17 oktober 2020.

Er is in het nationale ­debat over de corona-pandemie van meet af aan een oneigenlijk element geslopen, vindt ethicus Frits de Lange: ouderen worden weggezet als problematisch. Dat begon volgens hem met de uitspraken van Marianne Zwagerman en Jort Kelder in het voorjaar. Telegraaf-­columnist Zwagerman schreef: “Het dorre hout wordt gekapt, misschien een paar maanden eerder dan zonder virus. Moet iedereen die nog in de bloei van zijn leven zit daar alles voor opofferen?” Jort Kelder zei: “We zijn 80-plussers die te dik zijn en gerookt hebben nu aan het redden. Hoeveel economische schade is het redden van mensen die anders twee jaar daarna doodgaan waard?”

Lees verder »

The Existential Gravity of Ageing (Oxford May 2020)

Uitgelicht

Posted by in ouderdom, ouderen, Video, Voorpagina

≈ Geef een Reactie

Tags

, , ,

The lecture should have been presented in Oxford, at an Interdisciplinary Conference of the McDonald Centre for Theology, Ethics and Public Life on Ageing & Despair. Towards Patience and Hope for Health and Care, 27 – 29 May 2020. The event was cancelled but has been miraculously transformed by the organizers into a A Virtual Interdisciplinary Conference. All speakers (among whom also my Dutch colleague Els van Wijngaarden) presented their contributions in video presentations online.

Het Vermoeden (interview VolZin, 17 augustus 2012)

11 dinsdag sep 2012

Posted by in Voorpagina

≈ Geef een Reactie

Tags

, , , , ,

“Je kunt ouder worden ook als groei beschouwen”, zegt theoloog Frits de Lange. “De Bijbel spreekt van wedergeboorte. Dat is wat een mens te doen staat: steeds opnieuw geboren worden.” Daar moet je je wel voor open stellen. “Je kunt je ook opsluiten en verstokken in je eigen ik.” Voor het IKON-programma Het Vermoeden sprak Annemiek Schrijver met De Lange over ouderdom en afhankelijkheid, groei en de oneindigheid van God.

Lees verder »

Elf stellingen rondom het debat over actieve levensbeëindiging na een voltooid leven

09 zondag sep 2012

Posted by in Voorpagina

≈ Geef een Reactie

Tags

, , , ,

Het levenseinde van veel hoogbejaarde ouderen verloopt moeizaam. Als er geen initiatiefgroep Uit Vrije Wil zou zijn geweest, die in februari 2010 kwam met het Burgerinitiatief Voltooid Leven om het gesprek daarover op gang te brengen, had ze moeten worden opgericht. De zaak vraagt er immers om. De mogelijkheid om ook in de hoge, kwetsbare ouderdom de dood met behulp van medische technologie buiten de deur te houden, neemt alsmaar toe. Sterven wordt steeds minder een gebeurtenis die je overkomt, steeds meer een beslissing die je hebt te nemen. Het sterven in regie te willen nemen, hoeft dan ook niet per se als uiting van een overtrokken zelfbeschikkingsideaal te worden gezien, maar is een uiting van maatschappelijk verantwoordelijkheidsgevoel.

Lees verder »

Eerlijke zorg bestaat niet (Trouw, 4 augustus 2012)

22 woensdag aug 2012

Posted by in Voorpagina

≈ Geef een Reactie

INTERVIEW | WILFRED VAN DE POLL

In de strijd om de kostbare zorg-euro’s lijken beleidsmakers een eerlijke oplossing te bieden: alle mensen zijn gelijk. Maar pas deze abstractie toe op mensen van vlees en bloed en je botst op de verschillen, waarschuwt ethicus Frits de Lange. De zieke heeft meer nodig dan de gezonde.

‘Schrijnend dat de discussie nu over de rug van patiënten wordt gevoerd, maar hoe dan ook goed dat die discussie er is.”

Ethicus Frits de Lange (57), hoogleraar aan de Protestantse Theologische Universiteit, reageert nuchter op het voorstel van het College voor Zorgverzekeringen (CVZ) om medicijnen tegen de ziekten van Pompe en Fabry niet langer vanuit de collectieve verzekeringspot te vergoeden. “We moeten niet doen alsof in de zorg de bomen tot in de hemel kunnen blijven groeien, terwijl we economisch door een dal gaan.”

Lees verder »

Gevangen in de blik van de ander. Over schuld, schaamte en handjes boven de deken

20 vrijdag jul 2012

Posted by in Voorpagina

≈ Geef een Reactie

Tags

We denken dat het lichaam dankzij de secularisatie uit de sfeer van schuld en schaamte is bevrijd en tegenwoordig een object van toewijding en genot mag zijn. Maar dat beeld behoeft nuancering. Theoloog Frits de Lange en cultuurfilosoof Gabriël van den Brink denken mee.

In: De Groene Amsterdammer, 18 juli 2012

Interview: Marcel ten Hooven, Beeld: Bob Bronshoff

 

Gabriel van den Brink en Frits de Lange

`DIT IS GEWOON religie!’ roept theoloog Frits de Lange na een beschrijving vin de extatische vervoering op een houseparty te hebben aangehoord. Het gaat om deze tekst: `Het housegevoel is een verrijking van de geest, een zinderende viering van het bestaan. We raken in een staat van gemeenschappelijke extase en worden deel van een groter geheel, waarin tijd en ruimte versmelten met de muziek. Deze belevenis ontstijgt het alledaagse. We ondervinden begrip, waardering en uitzinnigheid op het hoogste niveau.

Lees verder »

Compassie is niet voor watjes (Trouw, L&G 21 januari 2012)

21 zaterdag jan 2012

Posted by in Voorpagina

≈ Geef een Reactie

Tags

,

(Ook te lezen op de Opinie-pagina van TROUW)

Compassie hangt in de lucht. Het is een passe-partout voor mensen van goede wil. Zeg dat iemand compassie heeft en hij deugt. Toch is het meer dan een retorische truc, het is een nieuwe ethiek. Wie iets met compassie doet, doet meer dan alleen suggereren dat zijn hart wel op de goede plaats zit. Hij bekent zich lid van een beweging die temidden van angst en onzekerheid opteert voor het goede.

Volgens de commissie Geel zal dit woord ‘de ziel, het kloppend hart, de grondtoon’ van het CDA moeten worden. Hoe de partij het er electoraal er af zal brengen als ‘de partij die kiest voor compassie’ , is onzeker. Ethisch gesproken heeft ze in elk geval de wind mee. Een politieke beweging die inzet op compassie moet daarom het voordeel van de twijfel krijgen. Lees verder »

Verschenen: In andermans handen. Over flow en grenzen in de zorg

07 woensdag dec 2011

Posted by in Voorpagina

≈ Geef een Reactie

Tags

, ,

Uit het Vooraf:

Nog nooit eerder werkten zoveel mensen in de zorg. Driekwart van de banengroei in het afgelopen decennium is toe te schrijven aan deze sector, meldt het Centraal Bureau voor de Statistiek medio 2011. Crisis of geen crisis, de afgelopen tien jaar steeg de werkgelegenheid er met 38 procent. Een kwart van alle vrouwen werkt, al dan niet parttime, in de zorg. De zorg is, op de handel na, de grootste werkgever met 1,4 miljoen banen. Er werken meer mensen dan in de industrie of in de publieke sector.

Voor de eerste pagina's, klik op afbeelding

‘Zorg’ is een containerwoord en omvat een breed scala van beroepen en werkvelden in gezondheidszorg, welzijnswerk en educatie. Ik versta het woord hier breed: ieder die professioneel bezig is het leven van anderen (weer) op de rails te krijgen, is te beschouwen als zorgwerker. Van cure tot care, van intensieve klinische verpleging tot verstandelijk gehandicaptenzorg, van jeugdzorg en GGZ tot geriatrie, van thuiszorg, buurt- en opbouwwerk, verslaafdenzorg tot begeleiding van zorgleerlingen in het onderwijs en geestelijke verzorging in zorginstellingen, leger of justitie – het zijn stuk voor stuk domeinen van zorg. Ook het pastoraat van predikanten en pastores in dienst van kerken en geloofsgemeenschappen is als zodanig te beschouwen.

Dit boek neemt het op voor de zorg. Niet door te lobbyen voor de zorg als bedrijfstak of groeisector voor werkgelegenheid, maar door tot de kern door te dringen waar zorg aan ontspringt: het basale feit dat ons leven – voor een deel of helemaal – in andermans handen ligt. Samenleven is gebaseerd op het vertrouwen dat anderen mij niet laten vallen. Gebeurt dat wel, dan – en dan pas – ben ik verloren. We worden losers, als we niet op elkaar kunnen rekenen.

Lees verder »

Het laatste Object (Trouw, Letter & Geest, 9 juli 2011)

09 zaterdag jul 2011

Posted by in Voorpagina

≈ Geef een Reactie

Kunt u één ding, een persoonlijk bezit, aanwijzen dat uw leven weerspiegelt? Deze zomer laat Letter&Geest acht auteurs zoeken naar een betekenisvol object. Vandaag: Frits de Lange

Ik heb, alles wel beschouwd, niks met dingen. Niet dat sommige voorwerpen mij niet intens dierbaar zijn. Maar hoe vergeefs is het je er aan te hechten.

Ik was verknocht aan de leren jekker die mijn vader dag in dag uit had gedragen op zijn motorfiets, als broodventer op weg naar zijn klanten of in vroege morgen en avond op weg naar zijn bijverdienste: de boerderijen waar hij melkmonsters nam voor de zuivelfabriek. Ik ben niet het type van leer, maar het je kunnen hullen in de verweerde jas van je overleden vader die je ook nog als gegoten zit, dat is toch iets oers. De jas werd ooit door ons op een morgen per ongeluk in een kledingzak voor het Leger des Heils aan de straat gezet; in een ondoordachte bui hadden we de zakken verwisseld.

Lees verder »

Frits de Lange in: Het Vermoeden IKON TV Ned 2 – Zondag 22 januari 2012 om 11.30 uur

21 vrijdag jan 2011

Posted by in Voorpagina

≈ Geef een Reactie

Tags

, , ,

Het overgeleverd worden aan andermans handen is voor velen een schrikbeeld. Zelfs voor Frits de Lange (1955, Vriezenveen), hoewel juist hij terdege beseft dat wij allemaal zijn ingesponnen in een web van onderlinge afhankelijkheid: wij kunnen elkaar maken èn breken. Van zijn hand verschenen talloze publicaties over zorg en ouder worden. Zijn nieuwste boek verscheen in december: In andermans handen, waarin hij onder meer stelt dat de zorg behoefte heeft aan naastenliefde.
Ouder worden ziet hij in termen van groei of, zoals de Bijbel dat noemt: wedergeboren worden. Zo is ook zijn Godsbeeld veranderd en gegroeid van dogmatisch naar mystiek: “Als God mag staan voor de Werkelijkheid met een hoofdletter waaraan wij ons toevertrouwen, dan is dat voor mij de kern van religie.

De riskante mythe van ‘onze’ ouderen (Trouw Letter&Geest 9 oktober 2010)

09 zaterdag okt 2010

Posted by in Voorpagina

≈ Geef een Reactie

Tags

Een miljard meer en twaalfduizend nieuwe banen naar de ouderenzorg. Wat willen ouderen in Nederland nog meer? Ze moeten het regeerakkoord wel als een warm bad ervaren, na jarenlang verschralende zorg. Dat de PVV er achter zit, moet dan maar als een blessing in disguise op de koop worden toegenomen.

„Geef onze ouderen in het verpleeghuis, de mensen die nog bloembollen hebben moeten eten in de oorlog meer rechten… Geef de ouderen het recht dat ze elke dag onder de douche mogen en elke dag naar buiten

Klaar met leven (Column Zin in Zorg)

08 vrijdag okt 2010

Posted by in Voorpagina

≈ Geef een Reactie

Tags

‘En jij, wanneer ben jij klaar met leven?’ ‘Ik? Nooit!’, riep ik uit toen iemand mij er laatst naar vroeg in een discussie rondom het vrijwillige levenseinde. Blijft mijn leven niet per definitie een Onvoltooide, net als de symfonie van Schubert? Zoveel plannen niet uitgevoerd, zoveel projecten onvoltooid. Ben ik niet een reservoir vol ongeleefde levens? Ik klaar? Nooit.

Mijn ferme antwoord blijft me bezig houden. Iets wringt er namelijk. Want niet alleen heb ik, gezond van lijf en leden en met lieve mensen om me heen, makkelijk praten. Ook trek ik de lijn van nu zomaar door naar later. Maar weet ik werkelijk wat het betekent om over dertig jaar met een vervallen lijf elke morgen een lege dag voor me te hebben, niemand meer die iets van mij verwacht of van mij wil, mijn eigen generatie uitgestorven? Weet ik hoe het voelt ‘mijn tijd gehad te hebben’?

Ik weet dat niet. De IKON heeft een rubriek waarbij mensen een brief schrijven aan hun jongere ik. Maar zou ik ook een brief kunnen schrijven aan mijn ‘oudere ik’? Richt ik mij dan niet tot een volslagen onbekende? De ouderdom is een vreemd land, met een vreemde taal waarvoor je niet op cursus kunt, maar die je alleen leert door er zelf naar toe te immigreren.

En toch. Ik kan het proberen, me inleven in die andere wereld. En naar de vrouw van tweeënnegentig tegenover me luisteren. ‘Voltooid?’, neen dat is haar leven misschien niet. Maar vol, dat wel. Zodat er eigenlijk niets meer bij kan. Niet dat zij ‘klaar’ zou zijn, zegt ze, dat is niet het goede woord. Maar ze is moe.

Ik moest denken aan de stokoude Leo Vroman in zijn gedicht ‘Rust’.

‘Ik vind het niet prettig meer,

al die dingen.

En dan ook nog al dat bewegen,

dat loopt maar heen en zelfs weer,

en dan ook nog dat springen,

ik kan er niet meer tegen.’

Hij verlangt dan naar een zacht bed van hoog, groen gras, waarin hij eindeloos zou kunnen liggen. Met een opengeslagen boek – maar zonder er in te lezen. Dat hoeft dan ook niet meer.

Horen we in beiden niet een verlangen naar de eeuwige Sabbat: uitrusten van het leven, a hell of a job, en zien dat het goed is?

Ik geloof dat ik er toch iets van snap.

(Column in: Zin in Zorg jaargang 12, nummer 3, september 2010)

De waardigheid van ouderen is meer dan een waardig levenseinde (Stelling van de week oktober 2010 Protestant.nl)

04 maandag okt 2010

Posted by in Voorpagina

≈ Geef een Reactie

Tags

,

Er komen steeds meer ouderen, en de ouderen die er zijn worden steeds ouder. We vergrijzen dubbel, maar het respect voor de oude dag lijkt evenzo dubbel af te nemen. Ouderen lijken slechts als een kostenpost te irriteren of op ons geweten te werken. Ze boezemen als schrikbeeld voor onze eigen toekomst angst in. ‘Hoe houden we de AOW en pensioenen betaalbaar en drukken we de stijgende gezondheidskosten?’ is de vraag. En: ‘Eén op de vier zal in de zorg moeten werken, maar wie wil dat nog?’ Met dan tenslotte de verzuchting: ‘het verpleeghuis, ik? Hopelijk nooit!’

Zo zullen we nooit een goede oude dag kunnen garanderen voor de babyboomers en de generaties daarna. We zullen de ouderdom opnieuw moeten uitvinden, nu hij een derde van onze levensloop gaat omvatten. Lees verder »

De wereld is niet ons thuis (Trouw, Letter & Geest 17 juli 2010)

02 maandag aug 2010

Posted by in Voorpagina

≈ Geef een Reactie

Tags

, ,

Foto: Marc Hofste

De Zuid-Afrikaanse zangeres en kleinkunstenaar Amanda Strydom, tot dan toe een succesvol actrice, veroorzaakt in 1986 een schandaal in Stellenbosch, in die tijd het ideologische centrum van de apartheid. Tijdens een cabaretvoorstelling balt ze haar vuist en roept Amandla – de zwarte roep om macht. Kort daarop belandt ze in een diepe depressie, die haar drie jaar van de planken houdt. Ze wordt gedwongen opgenomen en zonder dat ze het één direct in verband brengt met het ander, legt ze later toch een link tussen de druk van de apartheid en haar eigen ziekte.

In het lied ’Strydom/Amandla manies depressief’ beschrijft ze hoe ze wordt opgesloten. ’Die tralies voor my venster is vir veiligheid bedoel/ So sê nurse [dat zegt zuster] Van Staden en sy glimlag ewe koel.’ Als ze uit de inrichting ontslagen wordt, is ze murw van de valium en de lithium, en doet ze er het liefst het zwijgen toe. ’Ek liefkoos nou my stilte, daar’s watte in my kop.’ Een van haar latere liederen, ’My kamer’, in duet gezongen met Stef Bos, herinnert aan deze donkere periode in haar leven en bezingt de innerlijke ruimte die ze sindsdien gewonnen heeft.

Lees verder »

Lux – Op sterven na dood / 20 juni 2010

23 woensdag jun 2010

Posted by in Voorpagina

≈ Geef een Reactie

Tags

,

Op is mijn leven. Voor het eerst in de geschiedenis zullen we het massaal bijna een eeuw met onszelf moeten uithouden. Maar veel tachtigers en negentigers beschouwen hun leven als voltooid. De burgerinitiatiefgroep Uit Vrije Wil zet dit concept ‘voltooid leven’ succesvol in de markt. Maar wat is een voltooid leven, wie bepaalt dat en in hoeverre zijn gebrek aan bijvoorbeeld vitaliteit, sociale contacten, en geestelijk en lichamelijk vermogen bepalende factoren? Moeten we als samenleving daar niet iets tegenover zetten, en zo ja wat? In LUX een aanzet tot een zinnige invulling van ‘de nieuwe waardigheid’ van deze voor de mensheid totaal nieuwe levensfase. Met oud-politicus en schrijver Jan Terlouw, die zich aan het burgerinitiatief heeft verbonden, zijn dochter Ashley, hoogleraar rechtssociologie en Katuscha Tellegen, lid van de initiatiefgroep Uit Vrije Wil en ethicus Frits de Lange, die het boek schreef getiteld: De mythe van het voltooide leven. Hij meent dat het dagelijkse huiswerk voor een zinnige ouderdom bestaat in het vinden van manieren om het verval te slim af te zijn.

Bekijk de uitzending op Uitzending Gemist.

Eeuwig embryo. Jong blijven bij gebrek aan beter (Trouw, Letter&Geest 6 maart 2010)

08 maandag mrt 2010

Posted by in Voorpagina

≈ Geef een Reactie

Tags

, , ,

Amper achttien, toog ik begin jaren zeventig naar Kampen om er theologie te gaan studeren. Heel de stad ademde nog godgeleerdheid, aan studenten geen gebrek. De dominees-in-spe die mij op de IJsselbrug tegemoet kwamen, maakten diep indruk. Niet door hun kennis of vroomheid (die al snel bleek mee, of zo men wil tegen te vallen), maar door hun bebaarde gezichten en de pijpen die ze rookten. Ze deden er alles aan om ouder te lijken dan ze waren. Hoe kon ik ooit een van hen worden? Met het prille dons op mijn kaken overtuigde ik niemand, dus stopte ik al gauw een pijp met stevige Javaanse Jongens. Kokhalzend moest ik hem vaak uit de mond nemen, maar ik zette door. De pijp stond immers voor trage bedachtzaamheid, en dat was wat ik nog miste. Ik herinner me ook in de familie nog vergeefs naar een vesthorloge uit grootvaders tijd te hebben geïnformeerd.

Lees verder »

Voltooid leven (Trouw, Podium, 17 februari 2010)

17 woensdag feb 2010

Posted by in Voorpagina

≈ Geef een Reactie

Tags

, ,

Met een zorgvuldig georkestreerde mediaoffensief sloegen een aantal BN’ers op leeftijd en de NVVE de afgelopen week de handen ineen om wettelijk het recht op hulp bij zelfdoding te bepleiten. Iedereen die van nabij de moeiten van de hoge ouderdom kent, zal blij zijn met deze aandacht voor een waardig levenseinde. Nederland vergrijst dubbel. Nu is al een op de vier vijfenzestig-plussers tachtig jaar of ouder, in 2050 zullen dat er twee op de vijf zijn. Nooit eerder werden zoveel mensen zo oud. Was de ouderdom ooit een toevalstreffer, nu kun je er bijna op rekenen.

We kunnen er ons beter massaal op voorbereiden, en het NVVE-initiatief helpt daarbij. Echter, door de focus zo exclusief op hulp bij zelfdoding te richten, mist de campagne haar doel om op zijn minst twee redenen: 1. de werkelijke problematiek van het oud worden (het zoeken naar zin) wordt versluierd; 2. de echte morele vraag (het beroep op anderen) wordt aan het zelfbeschikkingsrecht ondergeschikt gemaakt.

Lees verder »

Kalenderwijsheid (Trouw, L&G 10 oktober 2009)

19 zaterdag jan 2008

Posted by in Voorpagina

≈ Geef een Reactie

Tags

, , ,

Vijfenzestig. Zelden heeft een getal zo’n symbolische betekenis gekregen als tijdens de recente discussie rond de AOW. De polder liep er door onder (Jongerius: ’Tuig van de richel’), het gesloten front van de bonden scheurde, en wie ooit socialisme met progressieve politiek vereenzelvigde weet nu beter. ’65 blijft 65’, aldus de SP.

Vijfenzestig – het is een cijfer geworden met een hoog fetisjgehalte. En toch, wat een armoedig getal. Sinds de invoering van de AOW in 1957 staat het voor de leeftijd waarop we met pensioen gaan. En wie met pensioen gaat, is oud. Zo plat en simpel ligt dat. Een modern leven, het is van een treurigstemmende oppervlakkigheid, kent slechts drie fasen. De jeugd die in het teken staat van opvoeding en scholing, de volwassenheid waarin de arbeidscarrière centraal staat, en de ouderdom waarin je, al dan niet voldaan, terugkijkt op je werkzame leven.

Lees verder »