Er komen steeds meer ouderen, en de ouderen die er zijn worden steeds ouder. We vergrijzen dubbel, maar het respect voor de oude dag lijkt evenzo dubbel af te nemen. Ouderen lijken slechts als een kostenpost te irriteren of op ons geweten te werken. Ze boezemen als schrikbeeld voor onze eigen toekomst angst in. ‘Hoe houden we de AOW en pensioenen betaalbaar en drukken we de stijgende gezondheidskosten?’ is de vraag. En: ‘Eén op de vier zal in de zorg moeten werken, maar wie wil dat nog?’ Met dan tenslotte de verzuchting: ‘het verpleeghuis, ik? Hopelijk nooit!’

Zo zullen we nooit een goede oude dag kunnen garanderen voor de babyboomers en de generaties daarna. We zullen de ouderdom opnieuw moeten uitvinden, nu hij een derde van onze levensloop gaat omvatten.

Oud zijn is niet alleen een zaak van geld en handen aan het bed, maar ook van morele verbeeldingskracht. We moeten ‘onze oudjes’ niet alleen overlaten aan de jaren vijftig nostalgie van de PVV. Een waardige ouderdom, daar gaat het om. Dat is ook meer dan een zelfgekozen levenseinde na een langgerekte jeugd, zoals het Burgerinitiatief Uit Vrije Wil lijkt te suggereren.

Wat dat is, waardigheid? De waardigheid van ouderen is allereerst respect voor hun menswaardigheid. Ze moeten publiekelijk bejegend worden als leeftijdsloze burgers. Openlijke en subtiele vormen van ouderendiscriminatie (‘Zal ik u eens lekker wassen, mevrouwtje?’) moeten worden bestreden en uitgebannen.

Waardigheid is vervolgens: waardering voor de verdiensten van ouderen. Om wat ze vroeger gedaan hebben, maar ook als werknemer, vrijwilliger of mantelzorger. Al was het alleen maar omdat ze anderen helpen de dag plezierig door te komen. Ouderen leveren een enorme bijdrage aan het in stand houden van een menselijke economie, maar bijna niemand die het ziet.

Respect voor de waardigheid van ouderen is in de derde plaats ook erkenning van hun autonomie. Ze zijn kwetsbaar in de darwinistische ratrace om te overleven, ze moeten soms veel van hun zelfredzaamheid inleveren. Maar hun menselijke glorie ligt in de innerlijke vrijheid, waarmee ze ja of nee kunnen zeggen tegen wat hen overkomt. Daarin zijn ze Beeld Gods. Ze hebben het laatste woord over hun eigen leven.

Pas als de waardigheid van ouderen wordt erkend, kan de ouderdom ook aantrekkelijk worden. Een ‘mooie oude dag’ –dat kan toch niet alleen cynisch zijn bedoeld?

 

Het boek Waardigheid – voor wie oud wil worden van Frits de Lange verscheen op 1 oktober bij SWP Amsterdam. (ISBN: 978 90 8850 109 8 , 224 pagina’s).