Tags
‘Sluit bejaarden uit’ – de kop boven een ingezonden brief in de NRC, het weekend na de provinciale statenverkiezingen, trok direct mijn aandacht, gefixeerd als ik ben op ageism. De briefschrijver reageerde op de politieke aardverschuiving waarbij de Boer Burger Beweging de grootste partij werd in alle provincies en dus ook in de Eerste Kamer. ‘Het is schokkend om te zien dat de BBB bij mensen tussen 18 en 35 jaar helemaal niet populair is: de BBB zou als 6e zijn geëindigd als de stemmen waren geteld van kiezers tot 35 jaar’ (bron NOS). Het BBB-electoraat bestaat voor bijna 70 procent uit 50-plussers, meldt dezelfde krant elders, terwijl de partij maar 3 procent scoort bij jongeren van 18 tot 24 jaar, het slechtst van alle partijen. ‘BBB profiteert ervan dat ouderen relatief vaker gaan stemmen. De partij heeft een extreem vergrijsde achterban’. Na datzelfde weekend kwam het klimaatpanel IPCC met het angstaanjagende bericht dat kinderen van jonge stemmers, die in 2020 zijn geboren, waarschijnlijk een groot deel van hun leven ontwrichtende klimaatopwarming meemaken. Het scenario dat de wereld vier graden warmer zal zijn als zij 70 zijn, is niet denkbeeldig.
Nu weet ik dat verkiezingsuitslagen lastig te duiden zijn: wat bewoog de kiezer om massaal BBB te stemmen?
Als ik de media mag geloven stemden zij niet zozeer ergens voor, als wel ergens tegen: tegen ‘Den Haag’, de Randstedelijke arrogantie, het falende overheidsapparaat. Maar welk beleid de BBB straks in verschillende dossiers voorstaat, is niet altijd even helder. Haar opstelling in het stikstofdossier maakt op z’n zachts gezegd duidelijk dat klimaatdoelen niet tot de prioriteiten van de partij behoren. Onder de ouderen die BBB stemden zullen weinig Grootouders voor het Klimaat geweest zijn. Zij stemden niet alleen tegen ‘Den Haag’, maar staken ook een dikke middelvinger op tegen de toekomst van hun kleinkinderen. ‘Wij moeten onze toekomst niet aan ouderen overlaten. Wij moeten ervoor zorgen dat de wereld van betekenis blijft voor komende generaties,’ aldus de briefschrijver. En hij sluit af met het voorstel ‘de stemgerechtigdheid te laten vervallen bij 75 jaar’.
Normaal gesproken zouden alle vezels in mij zich tegen zoiets verzetten. Een staaltje ouderendiscriminatie van de bovenste plank! De briefschrijver meldt niet hoe oud hij is, maar kijk, een zinnetje als ‘Helaas worden de mensen steeds ouder’, doet weinig respect voor senioriteit vermoeden. En ik weet het, je hebt ouderen in soorten. In zijn recente rapport over ongelijkheid onderscheidde het SCP zowel een ‘rentenierende bovenlaag’, als ‘laagopgeleide gepensioneerden’ en ‘het precariaat’, de allerarmsten waarin ook de ouderen oververtegenwoordigd zijn. En ja, ik weet het, een grote meerderheid, 80% van de kiezers, stemde NIET op de BBB.
Maar toch. ‘Sluit bejaarden uit’. Ik schaam me plaatsvervangend en daarom vind ik het voor even niet zo’n gek idee. Want waar is toch de generativiteit van ouderen gebleven, die vanzelfsprekende eigenschap die Erik H. Erikson hen ooit meegaf: ‘the concern in establishing and guiding the next generation’ (de zorg om de volgende generatie een plek te geven en hen de weg te wijzen’)? Je wordt niet goed oud, je ontwikkeling stagneert als je niet bezig bent met je nalatenschap, constateerde hij. Besef dat je een schakel bent in de keten van generaties, zodat je plaats wil maken voor wie na je komt.
Zet ze maar even op het strafbankje dus, die bejaarden. Ze hebben hun taak verzaakt. Ze hebben op zichzelf gestemd, en niet op hun kleinkinderen