Impressie ‘Pelgrims zonder God?’, cursus Academie op Kreta, 28 augustus – 2 september 2016
11 zondag sep 2016
Posted in Video
Impressie ‘Pelgrims zonder God?’, cursus Academie op Kreta, 28 augustus – 2 september 2016
Uitgelicht
Posted in Categorieën
Van 1 – 7 oktober 2017 bent u welkom op een nieuwe cursus.
Recensie Loving later life –an ethics of aging, TGE
21 dinsdag jun 2016
Posted in Categorieën
Lange F de. Loving later life –an ethics of aging. Grand Rapids (USA), William B. Eerdmans, 2015. 169 blz. (Engelstalig). ISBN: 978-0-8028-7216-6. Prijs: $ 19, 00.
Het fameuze chanson Les Vieux Amants van Jacques Brel is in Nederland vooral bekend geworden onder de titel ‘Liefde van Later’, in een prachtige vertaling van Lennaert Nijgh. Hoogleraar ethiek Frits de Lange heeft in zijn boek Loving later life op een geheel andere maar even originele wijze ‘de liefde voor later’ beschreven. Zijn kernpunt is dat veel van de problemen die we ervaren in en met de huidige ouderenzorg voortkomen uit het feit dat we in onze levensloop te weinig leren houden van onze oudere ik, en van de oudere ander. De Lange beargumenteert dit niet alleen vanuit de christelijke traditie waarin hij zelf geworteld is, maar evenzeer vanuit klassieke en hedendaagse filosofische teksten, en moderne gerontologische en geriatrische concepten, zoals ‘frailty’. De Lange heeft zo een interessant boek geschreven, dat aanbeveling verdient voor menig student en professionals in de ouderenzorg. Waarom? De notie van het gebrek aan liefde voor het oudere (kwetsbare) lichaam, maakt het nog alom aanwezige ‘ageisme’, van negatieve vooroordelen jegens ouderen, beter begrijpelijk. Het verklaart ook goed waarom studenten niet snel kiezen voor een beroep in de ouderenzorg. De Lange laat met passages uit de Bijbel, van theologen als Karl Barth, proza van Arthur Frank en poëzie van Yeats en Browning echter zien dat het ook mogelijk is liefdevol te verouderen. Juist in relatie tot de in onze cultuur weinig aantrekkelijk geachte kwetsbare oudere, biedt dat kansen voor een beter leven en betere hulpverlening. Meer leren houden van je eigen kwetsbaarheid en vervolgens van je kwetsbare naaste, predikt De Lange niet als simpel panacee, maar wel als alternatief paradigma voor onze technocratische gezondheidszorg. Dat doet hij op een wijze die ook voor niet-gelovigen, voor niet- christelijk en voor niet-filosofisch geschoolden de moeite waard is. Zoals Brel laat horen, laat De Lange lezen hoe liefdevol leven later kan zijn.
Prof. dr. Marcel Olde Rikkert Hoogleraar Geriatrie; Hoofd Afdeling Geriatrie/ Radboudumc Alzheimer Centrum Radboudumc, Nijmegen
Tijdschrift voor Geneeskunde en Ethiek, jaargang 26 – nr. 2 – 2016, p. 65
En God sprak: ‘Ik besta niet’ (essay Letter & Geest, 11 juni 2016)
Uitgelicht
Posted in christendom, spiritualiteit, theologie
Dit essay (hieronder de tekst, maar hier ook als pdf) kreeg nogal wat publieke aandacht. Trouw ontving ingezonden brieven, ik kreeg zelf veel mails. Een aantal verontwaardigd, de meeste instemmend of met vragen, suggesties, of persoonlijke verhalen. Trouw publiceerde een aantal reacties, die ik hier weergeef. Een van collega Jan Muis (‘God is niet onder te brengen in simpele tegenstellingen’) de ander van van ds. A. van Houwelingen (‘God bestaat gelukkig wel degelijk’). Jean-Jacques Suurmond wijdde er zijn column (‘God zonder eigenschappen’) aan. De discussie inspireerde Pieter Geenen tot de volgende strip (Trouw 22 juni 2016):
-0-
“Ik hoorde een innerlijke stem die mijn naam riep. Ik stond stil en luisterde aandachtig naar wat wel de gewijde, stille stem van God moest zijn. Ik stond perplex toen God tot mij sprak en de drie simpele woorden herhaalde: “Ik besta niet.”
De tekst hierboven komt uit een performance van Peter Rollins, onderdeel van een viering van ikon, een door hem gestichte geloofsgemeenschap in Belfast. De groep komt niet samen in een kerk, maar in de Ierse pub, en er wordt geen kerkelijke liturgie gevolgd. Wat er gebeurt is de vrucht van de creativiteit van singer-songwriters, beeldende kunstenaars, dichters en performers. Rollins is – zo noemt hij zichzelf – a/theist: hij heeft niks met een God die bestaat. Hij staat een radicaal christendom voor, dat de godverlatenheid van Jezus aan het kruis tot uitgangspunt neemt. ‘Mijn God waarom hebt gij mij verlaten?’ De God-die-bestaat liet Jezus aan zijn lot over. Het christendom draaide daarna ook nog eens de zaken om: niet de God die bestaat, maar de stervende man aan het kruis, die is God.
Vrij in de kop
Uitgelicht
Posted in Categorieën, Meditatief1
Column “De Verwondering”, maart 2016, nummer 1, p. 66
Op zijn nieuwste album Aosem zingt Daniël Lohues het liedje ‘Waor Gaon We Naortoe’. Lohues is niet alleen mijn gitaarheld maar ook mijn Drentse huisfilosoof. Zijn gevoelige teksten voelen de tijdgeest haarfijn aan. Het nummer is wat mij betreft de waardige opvolger van Mieke Telkamp’s uitvaarthit ‘Waarheen Waarvoor’.
In de begeleidende clip rijden we in de nacht over een eindeloze, alleen door koplampen verlichte asfaltweg.
Lees verder »
Pelgrims zonder God (Kreta 2016)
28 zondag feb 2016
Posted in Categorieën, levensloop, spiritualiteit, theologie, Video
Pelgrims zijn we. Maar weten we nog waarom we onderweg zijn en waar naar toe? Godsdienstige tradities fungeerden ooit als wegwijzers. De hemel stond garant voor onze bestemming. Maar veel mensen ervaren de christelijke traditie als een knellende band en hebben niets (meer) met kerken en doctrines. Zij ervaren “God” als een woord zonder betekenis.
We moesten breken met wat achter ons ligt. Maar wat moeten we aan met onze onrust, ons verlangen, komen we ooit thuis en waar dan? Een studie- en bezinningsweek in de Academie op Kreta, van 28 augustus tot en met 3 september 2016. Er zijn nog een paar plaatsen beschikbaar. Een filmpje over wat ik denk te gaan doen:
Voor meer info, zie de Academie op Kreta, met het volledige programma.
Dronken met Jezus
Uitgelicht
Posted in Categorieën, Meditatief1
‘Overal waar “te” voor staat is niet goed. Behalve tevreden.’ De wijze levensles van moeder, die aan mij als puber niet besteed was. Wees matig in alles, en wil niet te veel. Zij groeide op in armoede vóór de oorlog, waarin er van alles te weinig was. Dat was niet goed. In de jaren zestig kwam de tv, de auto, het slagroomgebak, de alcohol, de nicotine. Gulzig haalde haar generatie in wat ze te kort waren gekomen. En kreeg longkanker en hartinfarcten. Niet goed. Een boterham met tevredenheid, was de les, daar leef je het langst mee. In mijn Sturm und Drang wilde ik er niet van weten. Ik wilde léven met overgave, de wereld veroveren, mij alles toe-eigenen, zonder reserves. Zo rookte ik mijn sigaret: zo diep mogelijk inhaleren, dat je er duizelig van werd. En daarna je langzaam in een dikke wolk rook hullen. Grenzeloos, mateloos leven. Lees verder »
BURN (IT) OUT
Uitgelicht
Posted in Categorieën, Meditatief1, spiritualiteit, theologie
(Column Het Vermoeden, winter 2015)
Ik ben al ja
ren bezig los te komen van het Voorzienige Opperwezen, maar ik krijg het moeilijk uit mijn systeem. Het is ook zo vertrouwd, zo geruststellend, zo veilig: de voorstelling van een alwetende God die de touwtjes in handen heeft en met alles zijn Ondoorgrondelijke Bedoeling heeft. Dat kinderlijke geloof achterlaten voelt toch alsof je een warm verlichte huiskamer verlaat en de donkere kou instapt. En ook ik ben bang in het donker. Lees verder »
‘Angst voor ouderdom breekt de samenleving op’ (Ned. Dagblad, 20 november 2015)
Uitgelicht
Posted in ouderdom, ouderen, ouderenzorg, senioren, zorg, zorgethiek
Als we het toenemend aantal ouderen in de samenleving liefdevol willen verzorgen, moeten we af van onze angst voor de oude dag, zegt ethicus Frits de Lange. Vandaag organiseert hij een internationaal congres over de kunst van het ouder worden.
Wij houden niet van oude mensen en ook niet van het idee dat we zelf ouder worden. Dus drukken we de gedachte vaak maar snel weg. Maar nu de samenleving in sterk tempo vergrijst, redden we het niet met elkaar, als we niet accepteren dat we allemaal potentiële ouderen zijn’, zegt Frits de Lange, ethicus aan de Protestantse Theologische Universiteit in Groningen. De angst voor het ouder worden, speelt de samenleving parten, stelt hij. Zeker nu bejaardenhuizen worden gesloten en ouderen geacht worden langer zelfstandig te wonen. ‘Je kunt alleen ouderen bijstaan als je ook je eigen ouder worden liefhebt. Op die manier kun je ouderdom fris en vrolijk onder ogen zien. Als je oud bent, is het niet met je gedaan. Laten we een samenleving creëren waarin oud worden een leuke periode is, waarin je nog plezier kunt maken, ondanks je beperkingen.’ Lees verder »
Je verantwoordelijkheid nemen (Column PThUnie, november 2015)
06 vrijdag nov 2015
Posted in Categorieën
Honderdduizenden vluchtelingen trekken in deze maanden naar Europa, op zoek naar een veilige toekomst voor henzelf en hun kinderen. De grootste mensenstroom sinds de Tweede Wereldoorlog. Veel burgers laten hun gevoel spreken en bieden een gastvrij onthaal. Hartverwarmend.
Maar is een warm hart genoeg voor goede ethiek? Lees verder »
“The Art of Later Life. European Perspectives on Ageing, Self-Reliance, and Care” , 20 november 2015, Groningen
Uitgelicht
Posted in ouderdom, ouderen, ouderenzorg, senioren, zorg, zorgethiek
Tags
“Levenskunst op leeftijd. Europese visies op oud worden, zelfredzaamheid en zorg.” Conferentie 20 november 2015, PThU Groningen.
Europa’s bevolking wordt snel ouder. De sociale impact van deze demografische transitie op de sociale structuren in de lidstaten is enorm. Tegelijk wordt de verzorgingsstaat afgebouwd en wordt – zoals in Nederland – de overgang naar een participatiesamenleving bepleit. Moeten mensen meer verantwoordelijk worden gehouden voor hun eigen oude dag, ook als ze dan afhankelijk worden van de zorg van anderen? De relatie tussen publieke zorgtaken en individuele redzaamheid moet opnieuw worden herijkt. Uit welke culturele, morele en spirituele bronnen putten de verschillende Europese landen, om ons in staat te stellen een beter evenwicht te vinden tussen zelfmanagement, kwetsbaarheid en afhankelijkheid in de ouderdom? Is ‘succesvol oud worden’ iets dat je kunt leren en waarin je geschoold kunt worden? Hoe ziet een hoogbejaarde levenskunst eruit? Lees verder »
Compassie? (Column PThUnie, juli 2015)
Uitgelicht
Posted in zorg, zorgethiek
Ik kan in mijn vak niet meer zonder de Barmhartige Samaritaan. Het gaat er over christelijke ethiek. Dat Bijbelse oerverhaal van de ene mens die zich over de andere ontfermt, voor mij raakt het de kern waar het in het christelijk geloof om draait. Talloze keren heb ik het binnenste buiten gekeerd, met exegese, maar ook met intrigerende verbeeldingen uit de geschiedenis van de schilderkunst. Toen we het afgelopen mei in het Zuid-Afrikaanse Stellenbosch over ‘compassie’ hadden, kon ik het dus niet laten.
‘Shit happens’ (column Het Vermoeden, zomer 2015)
Uitgelicht
Posted in spiritualiteit, theologie
Tags
Eindelijk toch gelukt om een beetje stoïcijn te worden, dacht ik bij mezelf. Ik had er na een lange werkdag ruim vier uur over gedaan om vanuit Amsterdam-Zuid thuis te komen, en was toch goed gemutst en sereen gebleven. Shit happens, nietwaar. Het voelde als een persoonlijke triomf dat ik ondanks het omreizen, de overvolle treinen, de paniek op perrons en de streep door mijn vrije avond mijn kalmte had weten te bewaren. Ik had me niet door mijn irritatie of teleurstelling laten leiden, maar me in het onvermijdelijke geschikt. Een geslaagde vingeroefening in emotiemanagement, met dank aan de NS.
Pelgrimage van de ziel'(Kreta, september 2015).
15 maandag jun 2015
Posted in Video
Theoloog en ethicus Frits de Lange nodigt u uit voor een cursus op de Academie op Kreta. Dit keer met als titel: ‘Pelgrimage van de ziel’. Van 30 augustus t/m 5 september 2015.
Zie: academieopkreta.nl
Gerontophobia: de heimelijke weerzin tegen de ouderdom
Uitgelicht
Posted in ouderdom, ouderen, ouderenzorg, senioren
De publieke discussie over ouder worden in Nederland is een schijnheilige vertoning. Het lijkt ons allemaal te gaan over goede ouderenzorg, maar onderhuids is er sprake van weerzin tegen de ouderdom. We houden niet van ouderen, we hebben een hekel aan de ouderdom, omdat we er bang voor zijn.Er moet goed gezorgd worden voor de moeders in het verpleeghuis, maar niemand wil er zelf ooit in. De kwaliteit van de zorg moet op orde, maar het mag niet te veel kosten. De oude dag is niet echt een investering waard. Dat komt omdat we niet van oud worden houden. Ouderen, confronteren ons met het feit dat we sterfelijkheid zijn; dat we een kwetsbaar lichaam hebben, dat we de sociale status die we hebben kunnen verliezen
Niemand weet wat voltooid leven is (Trouw, L&G, 30 mei 2015)
Uitgelicht
Posted in Categorieën, levenseinde, ouderen, ouderenzorg
Tags
Klaar met leven, levensmoe, voltooid leven – de discussie rondom actieve levensbeëindiging wordt steeds meer in termen gevoerd waar een dokter niet voor heeft doorgeleerd. Als de arts een invoelend mens is, heeft hij of zij van ‘ondraaglijk lijden’ nog een beetje verstand, maar de vraag wanneer 
een leven compleet is behoort niet tot zijn specialisme. Dat hoeft ook niet, zeggen de voorstanders van een ruimer euthanasiebeleid: dat maken oude mensen zelf wel uit. Zij interpreteren de recente vrijspraak van Albert Heringa, die in 2008 zijn moeder heeft helpen sterven, als een volgende stap in de goede richting. We lijken weer een stap verder in de erkenning dat een voltooid leven voldoende grond is voor hulp bij zelfdoding, al dan niet door de dokter. Vijf jaar nadat de initiatiefgroep Uit Vrije Wil en het Burgerinitiatief Voltooid Leven begon met zijn lobby om hulp bij zelfdoding mogelijk te maken voor ouderen die geen mogelijkheden meer zien hun leven ‘ in een voor hen zinvolle vorm voort te zetten’, en het gevoel krijgen ‘zichzelf te overleven’, is de term ‘voltooid leven’ gemeengoed geworden. Wie zover is, mag dood, is de suggestie. En hij of zij mag anderen vragen daarbij te helpen.
Net verschenen: Loving Later Life. An Ethics of Aging (Eerdmans, 2015)
Uitgelicht
Posted in Categorieën, ouderdom, ouderen, senioren, spiritualiteit, theologie, zorg, zorgethiek
Is loving later life possible?
In our youth-obsessed culture, nobody enjoys growing old. We normally fear our own aging and generally do not love old people — they remind us that death is inescapable, the body frail, and social status transitory.
In Loving Later Life Frits de Lange shows how an ethics of love can acknowledge and overcome this fear of aging and change our attitude toward the elderly.
De Lange reframes the biblical love command this way: “We must care for the aging other as we care for our own aging selves.” We can encourage positive self-love by embracing life as we age, taking good care of our own aging bodies, staying good friends with ourselves, and valuing the last season of life. When we cultivate this kind of self-love, we are released from our aversion to growing old and set free to care about others who are aging — our parents, our relatives, and others in their final season of life.
$ 19.00 ISBN: 978-0-8028-7216-6
Te bestellen/ Order at Eerdmans, Grand Rapids MI
Why I wrote this book? Read my contribution to Eerdblog.
Angst voor de ouderdom (IKONHUIS, 23 november 2014)
Uitgelicht
Posted in Categorieën, levenseinde, ouderdom, ouderen, senioren, zorg, zorgethiek
Tags
Een dialoog met Rudi Westendorp over weerzin tegen de ouderdom en het verpleeghuis als afvoerputje van de vergrijzende samenleving.
Uitzending gemist? bekijk ‘m hier.
Kom tot jezelf. De wijsheid van de ouderdom (Volzin, 2014, nr. 11)
Uitgelicht
Posted in Categorieën, levenseinde, ouderdom, ouderen, senioren, spiritualiteit
Tags
Een jaar of tien geleden begon ik met ‘goed oud worden’ als onderzoeksthema in de ethiek. Ik loop nu tegen de zestig en ga zo langzamerhand tot mijn eigen doelgroep behoren. Ik raakte in de ban van de vraag hoe een vergrijzende samenleving een kwade oude dag kan vermijden. Wat is goed leven als je zeventig, tachtig, negentig bent? Als prille vijftiger keek ik toen naar ouderen zoals een antropoloog kijkt naar een vreemde volksstam: met warme belangstelling, maar tegelijk met het besef: ik hoor er niet bij. Dat wordt nu anders. Ik beweeg wat bedachtzamer, daal trappen voorzichtiger af, weet nu dat de dokter artrose gewoon ‘slijtage’ noemt, en kan in mijn werk minder draaiende schoteltjes in de lucht houden dan vroeger. En soms heb ik als ik les geef aan prille twintigers ineens het gevoel van ‘opa vertelt’. Ja, ik word oud.
Ga ik nu de mooiste tijd van mijn leven tegemoet? Tien jaar geleden zou mij dat van alle kanten verzekerd zijn. In 2008 werd ‘ouder worden’ het thema van de nationale boekenweek. Er verschenen titels als ‘Ouder worden is een feest!’ Ik schreef zelf een essay over het ‘zwitserlevengevoel’. De vitale senior beheerste het beeld. De babyboomer als joyeuze levensgenieter, al dan niet met de camper op reis door Europa.
Het kan verkeren. Inmiddels is de oude dag in het publieke debat een schrikbeeld geworden. Lees verder »
Pelgrimage van de ziel, Academie Kreta 2015
Uitgelicht
Posted in spiritualiteit, theologie
Van 30 augustus t/m 5 september 2015 leid ik weer een cursus op de Academie op Kreta. Nu met een meer spiritueel en theologisch programma. 
Hier de week
van dag tot dag.
Stervenskunst (Column Perspectief PCOB, november 2014)
Uitgelicht
Posted in levenseinde, ouderdom, ouderen, senioren, zorg, zorgethiek
De dood is niet meer wat hij geweest is. Overviel hij ons ooit onverhoeds als een sluipende vijand, nu zien we hem doorgaans lang van te voren aankomen. We sterven nu meestal oud, stokoud. Vroeger kon je als tachtigjarige zeggen dat je een lot uit de loterij had getrokken. Vandaag kun je er min of meer op rekenen dat je tachtig wordt, al kan dat natuurlijk tegenvallen. Maar dood gaan we, daar kunnen we honderd procent zeker van zijn.
Door de lange levensverwachting verandert het sterven echter ingrijpend van karakter. We gaan niet meer plots dood aan cholera, pest of griep, maar aan hartfalen, kanker en beroertes, ziektes die de weg naar het einde vaak lang en moeizaam maken. De dood komt meestal niet meer als een dief in de nacht, maar als een langverwachte, soms ook welkome gast. Daardoor zullen we ook ethisch anders over sterven (moeten) gaan denken. We worden niet alleen zelf verantwoordelijk gemaakt voor onze oude dag, maar ook voor het moment van onze dood. En voor de rol die de arts daar vaak bij speelt. Want een ‘natuurlijke’ dood bestaat bijna niet meer. In zes op de tien sterfgevallen is sprake van een dokter die assisteert bij het overlijden.
Rimpels en grijze haren moet je accepteren…. (EO Arena, 9 oktober 2014)
Uitgelicht
Posted in Categorieën
Op woensdag 9 oktober jl. was ik te gast in het discussieprogramma van Tijs van de Brink, ARENA op EO NPP 2.
De stelling was: “Rimpels en grijze haren moet je accepteren….”
De overgrote meerderheid van de kijkers was het gelukkig met de stelling (en mij) eens. Maar waarom nog steeds al die botox?
Je kunt het programma hier terug zien.
Drie spirituele levenslessen van Simone Weil
01 woensdag okt 2014
Posted in Categorieën, spiritualiteit, theologie
Tags
Op donderdag 9 oktober a.s. geef ik een lezing
over drie spirituele levenslessen van Simone Weil.
Plaats: kerkgebouw “De Fontein” in Groningen.
Ik ga verder in op mijn boekje “Licht en Zwaar. Voor zwevers en andere spirituelen”, dat afgelopen najaar verscheen.
Uit de aankondiging:
“Hedendaagse spiritualiteit is veelal een poging om te ontvluchten aan de ondraaglijke lichtheid van het bestaan.
Frits de Lange bepleit een spiritualiteit die het dagelijkse bestaan niet ontvlucht, maar omarmt.
Hij gaat daarbij te rade bij een tegendraadse vrouw,de filosofe Simone Weil(1909-1943).
Opgegroeid in een agnostisch joods milieu, wordt zij – geraakt door de ervaring van Christus ‘in de lijdenden’ – een mystica tegen wil en dank.
Na haar dood verwierf zij bekendheid door haar publicaties,waaronder Zwaartekracht en genade.
Typerend voor haar is een spiritualiteit die onlosmakelijk is verbonden met het lichaam en de aarde.”
Donderdag 9 oktober om 20.00 uur in De Fontein. Eikenlaan 255, 9741 EZ Groningen
Tel. 050-573 11 88
Aanmelding bij ds. Marga Baas: marga.baas@home.nl
PIEKEN, EN BLIJVEN PIEKEN (Column PCOB Perspectief, september 2014)
29 vrijdag aug 2014
Posted in Categorieën
Schuilend voor een fikse bui in het Bourgondische Avallon vluchtte ik een winkel met kunst en curiosa in. De ‘Levenstrap van de man’ en de ‘Levenstrap van de vrouw’ keken me aan, op zijn Frans; twee afbeeldingen in een prachtige lijst uit oma’s tijd. Ze hingen een eeuw geleden in heel Europa in veel huiskamers, maar nu zijn ze zeldzaam. Ik was blij een paar op de kop te kunnen tikken.
Op de levenstrap staat elke tien jaar voor een trede. Een spelend jongetje verandert in een gesettelde man. Dan begint, zo rond zijn zestigste, de neergang. Lees verder »
Fotoimpressie De Vakantieakademie Kreta, 10 – 16 augustus 2014 (www.evdaimonia.com)
16 zaterdag aug 2014
Posted in Categorieën
Tags
-
- Foto’s: Hans Rutten
Een ander verhaal over dementie (Column Perspectief PCOB juni 2014)
23 vrijdag mei 2014
Posted in Categorieën
Ik heb zelf niemand met dementie in mijn directe familie. Maar in mijn naaste omgeving is het schering en inslag. Het zal de leeftijd wel zijn: veel generatiegenoten hebben hoogbejaarde ouders, en naarmate je ouder wordt neemt de kans op dementie evenredig toe.
De vergrijzing doet er een flinke schep bovenop: moeten we niet vrezen voor een dementiegolf? Lees verder »
Zorg voor autonomie (in: CDVerkenningen, Lente 2014)
08 dinsdag apr 2014
Posted in Categorieën, zorg, zorgethiek
Tags
In de zorg zou niet autonomie als zelfbeschikking centraal moeten staan, of autonomie als zelfsturing, maar moeten we autonomie verstaan als een proces van zelfwording: het vermogen van mensen om vorm te geven aan hun uniciteit.
Het streven naar deze autonomie verschiet van kleur als de zorg verschuift van cure naar care. In het ene geval wordt ene mens letterlijk weer op de been geholpen; in het andere gaat het om het beschermen en bewaren van iemands unieke identiteit – ook al zou het er alleen nog maar om gaan te redden wat er te redden valt. Lees verder »
DE GRIJZE MOTOR (Column Perspectief PCOB april 2014)
28 vrijdag mrt 2014
Posted in Categorieën, ouderen, senioren
Mijn ontbijt, elke morgen: een bord havermoutpap, met rozijnen als zoetmakertje. Ik kan er racend op naar mijn werk fietsen, en tot de lunch red ik het zonder koek bij de koffie.
Nu blijkt dat ik al jaren het meest gezonde voedsel eet dat er bestaat. Althans, volgens de Voedselzandloper, de nieuwe dieet-bestseller die ik op advies van een bevriende voedselfanaat las. Dat was wel even schrikken: geen brood, pasta of rijst meer, en ook geen melk of boter meer van de koe. De bakker kan wel inpakken en Joris Driepinter (“Melk: de witte motor”) blijkt vooral een slimme promotiecampagne van de zuivelindustrie te zijn geweest.
Verbannen achter de voordeur: het democratisch tekort in de ouderenzorg (Gerõn, maart 2014)
21 vrijdag mrt 2014
Posted in ouderen, senioren, zorg, zorgethiek
Tags
Achter de bezuinigings- en overhevelingsoperatie n de ouderenzorg vindt een sociale revolutie plaats, die door de crisis misschien wel versneld wordt uitgevoerd, maar niet wordt veroorzaakt. De interne dynamiek van de moderne samenleving zelf is de werkelijke motor van deze ingrijpende reorganisatie van de verzorgingsstaat. Drie ontwikkelingen versterken elkaar. De overheid gaat haar rol steeds meer verstaan in termen van risicomanagement, de samenleving wordt voorgesteld als een verzameling van ondernemende burgers die hun eigen leven weten te organiseren, en zorg wordt beschouwd als een product of goed waarvoor ieder uiteindelijk persoonlijk verantwoordelijk is.
Met schaarse publieke middelen, een vergrijzende samenleving en een toenemende zorgbehoefte in het verschiet, is dat geen aantrekkelijk scenario. Kan het anders? Ik denk van wel. (1) De overheid moet zich dan minder als technocratisch gestuurde beleidsmachine moeten opstellen; en (2) de burger zal zich meer als subject van zorg moeten opwerpen, en niet alleen als zorgconsument; zodat (3) zorg weer kan worden gezien als wat het in een democratie werkelijk is: een publieke verantwoordelijkheid.
Mensheid 2.0 (Column PThUnie, maart 2014)
20 donderdag mrt 2014
Posted in ouderdom
‘Eeuwig Jong’ was de titel van de documentairereeks waar ik aan mee werkte. Het ging over de anti-aging beweging, die veroudering probeert terug te dringen en zo mogelijk wil opheffen. In beeld kwamen Amerikanen die zich na hun dood laten invriezen om te wachten op de voortschrijdende wetenschap, als was het de Jongste Dag. En mensachtige robots of robotachtige mensen – je kon het verschil niet meer zien. Wat daar gaan we naar toe: de mensmachine.
Ik heb de indruk dat het bij anti-aging allang niet meer gaat om een lange, aangename oude dag. Er is een technologische revolutie aan de gang die het menselijke bestaan niet alleen wil verlichten, maar het ‘t liefst zou willen opheffen. Als we ons genoom zo zouden kunnen versleutelen dat we niet meer ziek werden, dood gaan, oorlog voeren, of domme dingen deden, dan zouden we ons kunnen upgraden tot een mensheid 2.0 – onherkenbaar voor de zieke, zwakke, misselijke wezens die we nu nog vaak zijn. ‘Transhumanisme’ heet de beweging die zich daarvoor sterk maakt.
“Een spiritualiteit van het lichaam”
27 donderdag feb 2014
Posted in spiritualiteit, theologie
“Een spiritualiteit dus, niet van de geest, maar vooral van het lichaam, spiritualiteit down-to-earth.”
Taede Smedes schreef op zijn blog een mooie recensie van mijn boekje Licht en Zwaar. Voor zwevers en andere spirituelen.
Kernachtig samengevat, en haarfijn aangevoeld waar het mij om te doen is.
“Waar blijf ik met dat licht” (interview Volzin)
Uitgelicht
Posted in Categorieën, levenseinde, Meditatief1, ouderdom, spiritualiteit, theologie
Over: Hans Andreus’ “Laatste gedicht”. (tekst: Bert van der Kruk)
“Mijn promotor Gerard Rothuizen was een grote fan van het werk van Hans Andreus. Hij vond dat ooit nog eens iemand moest promoveren op de rol van het licht bij Andreus. Bij mijn weten is dat nog niet gebeurd. Zelf heb ik er wel ooit een preek aan gewijd en zo de ereschuld aan Rothuizen ingelost. Het licht is bij Andreus een soort religieuze categorie, een sacrament. Lees verder »
De kortste weg is een omweg (Column Perspectief PCOB)
01 zaterdag feb 2014
Posted in ouderdom, ouderen, senioren, spiritualiteit
Tags
ariadne, babyboomers, identiteit, labyrint, levensloop, ouderen
Geen enkel leven verloopt volgens het boekje. Soms tot je geluk (je ontmoet bijvoorbeeld een late, grote liefde), soms tot je ongeluk (je wordt ziek of je partner overlijdt). Het loopt altijd anders dan gepland. Is dat erg? Het hangt er maar van af hoe je in elkaar zit. Lees verder »
‘Een labyrint laat zien dat het leven niet te plannen is’ (interview Happinez)
31 vrijdag jan 2014
Posted in spiritualiteit
Tags
Onze levensreis loopt niet rechtstreeks van A naar B. Nergens ervaar je dat duidelijker dan in een labyrint, zegt Frits de Lange, hoogleraar theologie in Groningen. Onlangs begeleidde hij een ‘denkreis’ naar Kreta, waar het reisgezelschap onder meer een labyrint maakte op het strand.
Wat is de kracht van het labyrint?
‘Het labyrint is de archetypische metafoor voor de levensloop. Het geeft uitdrukking aan het feit dat het leven niet te plannen valt. Voor veel mensen is het leven een project geworden. Ze denken dat het te controleren valt. Dat is een illusie, natuurlijk.’
‘Ouder worden en doodgaan doe je met anderen’ (Interview Gerõn december 2013)
18 zaterdag jan 2014
Posted in levenseinde, ouderdom, ouderen, senioren, zorgethiek
Frits de Lange houdt van het leven en wil er dan ook zuinig op zijn. De discussie over voltooid leven vernauwen we volgens hem onterecht tot euthanasie en hulp bij zelfdoding. Het gaat mensen niet zozeer om de vraag ‘dokter, verlos mij van het lijden’, maar ‘hoe voorkom ik dat ik een ellendige dood sterf?’. Het groeiende belang van zelfbeschikking in onze cultuur zet de euthanasiewetgeving onder druk, maar er zijn volgens De Lange geen goede redenen om de wet aan te passen.
‘Accepteer de zwaartekracht’ (Interview Nederlands Dagblad, 17 januari 2014)
17 vrijdag jan 2014
Posted in Categorieën, spiritualiteit, theologie
Tags
God is alleen aanwezig als liefde in deze wereld, Hij grijpt niet in, geloofde mystica Simone Weil. Juist daarin ervoer zij Gods voorzienigheid. Ethicus Frits de Lange schrijft in een essay voor de Maand van de Spiritualiteit waarom hij het grotendeels met haar eens is.
Door Maurice Hoogendoorn
‘Lichter leven’ is het thema van de Maand van de Spiritualiteit, die vorige week van start is gegaan. ‘Geen mens wil een zwaar leven. We willen zweven’, zegt Frits de Lange, hoogleraar Ethiek aan de Protestantse Theologische Universiteit in Groningen. ‘Maar wie daarbij de natuurlijke wetmatigheden uit het oog verliest, kan zomaar te pletter vallen. Net als de mythologische figuur Icarus, die hoger en hoger wilde vliegen maar uiteindelijk neerstortte omdat hij te dicht bij de zon kwam.’
‘Knielen, het meest aardse dat er is’
14 dinsdag jan 2014
Posted in Categorieën, spiritualiteit, theologie
Tags
Door Tjerk de Reus
Frits de Lange besloot de kont tegen de krib te gooien toen de uitgever hem vroeg iets te schrijven voor de Maand van de Spiritualiteit. Met het thema ‘Lichter leven’ kon hij niet zoveel beginnen. Juist die ‘spiritualiteit light’, die overal gepropageerd wordt, vindt hij heilloos. Zijn eigen essay moest een andere geest ademen. Maar welke? Ontsnappen uit de werkelijkheid wilde hij in geen geval, vertelt hij. ‘Spiritualiteit als een soort escape kom je wel overal tegen, met de suggestie dat je het leven dan een beetje beter aankunt. Ik dacht, een beetje recalcitrant, laat ik kiezen voor ‘zwaarder leven’, dus voor een spiritualiteit die je leert om te dealen met de zwaarte van het bestaan. Min of meer vanzelf kwam ik uit bij het werk van Simone Weil (1909-1943), een Franse gelovige filosofe, eigenlijk een mystica. Over haar werk schreef ik begin jaren negentig al een boek en in de loop der jaren bleef Weil mij steeds begeleiden, ik las nog altijd in haar werk. Uit de aantekeningen van Weil is na haar dood een boek samengesteld: Le pesanteur et la grace, zwaartekracht en genade. Daar heb je dus die zwaarte, verbonden met het besef van genade.
Onderweg (interview EO radio 11 januari 2014)
12 zondag jan 2014
Posted in spiritualiteit, theologie
Henk van Steeg in gesprek met Frits de Lange, Hoogleraar Ethiek aan de Protestantse Theologische Universiteit (PTHU).
“Het leven is een labyrint. Geen doolhof!” Telkens als je denkt: nu ben ik er, nu begrijp ik het leven, blijkt dat je toch weer langs andere paden moet voordat je thuis komt. Aldus theoloog en ethicus Frits de Lange tegen presentator Henk van Steeg in het nieuwe EO-radio5-programma Onderweg. De Lange pleit in de pas begonnen Maand van de Spiritualiteit voor een aardse vorm daarvan: ‘Je kunt pas vrij zijn als je weet dat je schepsel bent, als je de wetten van het leven erkent. Als je beseft dat je géén god bent in het diepst van je gedachten.’ Hij ontdekte de beperkingen van de gereformeerde traditie en leerde veel van de Franse filosofe en mystica Simone Weil.
‘Onderweg’ brengt wekelijks op zaterdagavond een ontmoeting met inspirerende Nederlanders over hun levensweg, hun passie, hun geloof en hun twijfel.
Het gesprek met Frits de Lange werd uitgezonden zaterdagavond 11 januari om 20.00 uur op Radio 5 en is te beluisteren en te bekijken via deze webpagina.
EEUWIG JONG
10 vrijdag jan 2014
Tags
Ik werkte onlangs mee aan een serie tv-documentaires over anti-aging.Er zit veel research in verwerkt.
EEUWIG JONG wordt de komende twee weken in vier delen uitgezonden door Omroep Max. Ik zit zelf in deel 1, 2 en 4.
Afl. 1 Dinsdag 14 januari – Ned. 2 – Omroep MAX – 23:00 uur
Afl. 2 Woensdag 15 januari – Ned. 2 – Omroep MAX – 23:00 uur
Afl. 3 Dinsdag 21 januari – Ned. 2 – Omroep MAX – 23:00 uur
Afl. 4 Woensdag 22 januari – Ned. 2 – Omroep MAX – 23:00 uur
De reis van de ziel
25 woensdag dec 2013
Posted in Categorieën
Tags
Op 15 november vond in Groningen het symposium ‘Het gewicht van de ziel’ plaats naar aanleiding van de uitgave van Renée van Riessen: De ziel opnieuw (Oratio). Hieronder een samenvatting van mijn lezing, die op Filoblog werd gepubliceerd. Lees verder »